Scoon & haaks [afl. 50]

SCHOON & HAAKS [AFL. 50]

 In De Parelduiker staat vanaf nummer 2 van de jaargang 2014 de rubriek ‘Schoon & haaks’ waarin ik publicaties van privédrukkers en marginale uitgevers bespreek. In de vijftigste aflevering (2024, nr. 3) staan recensies van de volgende boeken:

 

·        Matthias Wegehaupt, Het eiland. Vert. Frans Janssen. Privéuitgave, 2024

·        Nop Maas, ‘Vastgenageld aan de rand van het niets’. Herinneringen en opinies van Hanny Michaelis. Haarlem: Korenmaat, 2024

·        Gert de Jager, Over Gerard Reve en stijl. Amsterdam: Gaia Chapbooks, 2024

·        Piet Gerbrandy, Pelgrimsliederen. Het dichterschap van Gerard Reve. Leiden: Fragment, 2023

·        Arjan Peters, Wie dit ziet heeft de nacht overleefd. Over de poëzie van Hanny Michaelis. Leiden: Fragment, 2024.

·        Nop Maas, ‘Wie moet ik anders herhalen?’ Citaten en allusies in de geschriften van Gerard Reve. Een eerste inventarisatie. Leiden: Fragment, 2024

·        Hans Oldewarris, Uitgeverij Andries Blitz 1929-1954. Haarlem: Eigenbouwer, 2024

·        Cyrille Offermans, Thomas Bernhard. Een beschadigd leven. Leiden: Fragment, 2024

·        Igor Cornelissen, Bijvangst. Utrecht: Kelderuitgeverij, 2024

| Zie verder: Jan Paul Hinrichs, ‘Schoon & haaks’, De Parelduiker 29 (2024), nr. 2, pp. 68-74.

 

Mysterie van voorbij (boek gepresenteerd)

MYSTERIE VAN VOORBIJ (BOEK GEPRESENTEERD)

Vandaag vond in het See Lab, Duinstraat 55, in Den Haag (Scheveningen) de presentatie plaats van Mysterie van voorbij. J. van Oudshoorn, werk en leven. Dit gebeurde bij de opening van de expositie van Emo Verkerk: Jan Koos Feijlbriefs Levensspiegel. Verbeeldingen van de ambtenaar-schrijver Jan Koos Feijlbrief - J. van Oudshoorn (15 juni - 7 juli 2024). 

Zie verder: Jan Paul Hinrichs, Mysterie van voorbij. J. van Oudshoorn, werk en leven. Met schilderijen van Emo Verkerk. 's-Gravenhage: Statenhofpers, 2024. 115 pp.

Jan Paul Hinrichs, Mysterie van voorbij. J. van Oudshoorn werk en leven.
Met schilderijen van Emo Verkerk.
('s-Gravenhage: Statenhofpers, 2024)

Hieronder volgt een fragment uit de verantwoording van het boek (pp. 109-111).

VERANTWOORDING

 [...]

Dit boek kent aldus een lange voorgeschiedenis, maar is vooral het vervolg op vier edities van onuitgegeven brieven en dagboeken van Van Oudshoorn die ik voor de Statenhofpers verzorgde: Een ietwat vreemd product. Vijf brieven rondom het verhaal ‘Doodenakker’ (2015), Dagboek 1943-1947 (2016), Dagboek 1934-1943 (2017) en Kaarten uit Berlijn (2018). Ook heb ik gebruik gemaakt van enkele artikelen over Van Oudshoorn die ik de afgelopen jaren publiceerde: ‘F.B. Hotz, J. van Oudshoorn en een landhuis in Oegstgeest’, in: F.B. Hotz, Over J. van Oudshoorn. Vijf brieven aan Wam de Moor, ed. Jan Paul Hinrichs (Statenhofpers, 2016), pp. 7-19; ‘De Berlijnse stamtafel van J. van Oudshoorn’, De Parelduiker 21 (2016), nr. 1, pp. 32-34; ‘Een sollicitatie van J. van Oudshoorn’, De Parelduiker 22 (2017), nr. 5, pp. 72-73; ‘J. van Oudshoorn en een hongerkunstenaar’, De Parelduiker 23 (2018), nr. 2, pp. 44-45; ‘J. van Oudshoorn en het raadsel van de etser Bastardier’, De Parelduiker 26 (2021), nr. 1, pp. 38-40.

J.P.H.

Den Haag, 23 januari 2023

Schoon & haaks [afl. 49]

 SCHOON & HAAKS [AFL. 49]

In De Parelduiker staat vanaf nummer 2 van de jaargang 2014 de rubriek ‘Schoon & haaks’ waarin ik publicaties van privédrukkers en marginale uitgevers bespreek. In de negenenveertigste aflevering (2024, nr. 2) staan recensies van de volgende boeken:

 

·        Nora Ikstena, Moedermelk. Vert. Brenda Lelie. Amsterdam: Koppernik, 2023.

·        Victor E. van Vriesland, Herinneringen aan mijn kindertijd. Nijmegen: Flanor, 2023.

·        Jan Kuijper, Antimetrieën. Verspreide opstellen. Nijmegen: Flanor, 2024.

·        Charles Shannon, Old Chap, Dear Ridgeley, Old Chump, Dear Old Ruffian, My Dear Ricketts. Ten Letters to Charles Ricketts. The Hague: At the Paulton, 2023.

·        F.B. Hotz, Mijn ideale lezer. ’s-Gravenhage: Statenhofpers, 2023.

·        Jakobus Cornelis Bloem, Ganz einfach glücklich, in der Dapperstraat. Vert. Gerd Busse en Christian Golusda. Jena: Akademische Verlagsbuchhandlung Friedrich Mauke, 2024.

·        Jacob Israël de Haan, Pathologien, Der Untergang des Johan van Vere de With. Vert. Olaf Knechten. Berlin: Verlag Männerschwarm / Salzgeber Buchverlage, 2024.

| Zie verder: Jan Paul Hinrichs, ‘Schoon & haaks’, De Parelduiker 29 (2024), nr. 2, pp. 71-76.

Max Kijzer en Kees Verheul (Recensies)

MAX KIJZER EN KEES VERHEUL

Literatuurmuseumdirecteur Aad Meinderts (1957) publiceert in ‘Uit geil en bloed bestaat dit rotte leven!’ een solide, fraai geïllustreerde biografische schets van Max Kijzer (1893-1944), een Joodse romanschrijver, dichter, criticus en organisator van literaire salons van wie vrijwel niemand zal hebben gehoord. Kijzer, zoon van een Amsterdamse sigarenfabrikant, had hopeloos veel ambities waarmee hij zijn omgeving danig zal hebben vermoeid. Door tegenslagen liet hij zich niet afschrikken. Hij publiceerde verzen in Stols’ tijdschrift Helikon en werd vaste medewerker van Willem Kloos’ De Nieuwe Gids. Als motto kreeg het boekje het intrigerende gedicht ‘Zelfportret’ uit 1935: ‘De zomersproeten moet ge mij vergeven, / de spikkelappel is niet altoos rot, / de dubbeldikke neus was ook het lot / van Socrates en die was zeer verheven.’ Kijzers romans vol erotiek werden in de pers afgekraakt. Naar aanleiding van een brief aan Kloos gewaagt Meinderts van ‘bijna pathologische nederigheid, waarachter een persoonlijkheid schuilgaat die overtuigd is van eigen genialiteit’. Na een relatiedrama vluchtte Kijzer in 1939 uit Amsterdam naar Rotterdam. Curieus is dat hij nog in 1942 in eigen beheer de gestencilde beschouwing H. Marsman (1899-1940) publiceerde. Een voorgevoel van eigen ondergang? Max Kijzer, weggevoerd uit Westerbork, overleed ‘ergens’ in Midden-Europa in 1944, eenenvijftig jaar oud. Een bescheiden plekje in de literatuurgeschiedenis heeft hij nu alsnog gekregen.

            De Flanor-reeks verrast met de kleine essaybundel Herleefd vermogen van Kees Verheul (1940). Hiermee laat deze eminente slavist, die ook in Rusland naam heeft, voor het eerst sinds lange tijd van zich horen. Volgens het voorwoord had Verheul, die in 2007 ernstig ziek werd en na herstel mantelzorger werd voor zijn levenspartner die in 2018 overleed, lange tijd ‘belangrijkere dingen aan mijn hoofd […] dan schrijver te zijn. En als mijn handen soms jeukten om een zich aandienend idee vorm te geven, dan ontbraken mij meestal zowel de gelegenheid als de moed.’ De vier essays zijn autobiografisch getoonzet, maar verraden de interesses van de slavist Verheul: Sint-Petersburg / Leningrad, Anna Achmatova, Osip Mandelstam en Iosif Brodski. In het essay ‘’s Nachts dromend, op de tast’ analyseert Verheul zijn droomleven, vooral zijn stadsdromen. Behartigenswaardig is zijn uitgangspunt dat de stadsplattegronden van Sint-Petersburg, Moskou en andere grote steden overeenkomsten vertonen met een lengtedoorsnede van een menselijk lichaam: ‘Sinds de verruiming van mijn kijk op plattegronden ben ik geneigd me dierbare steden voor te stellen als de binnenwereld van mensen.’ En kennelijk moeten we daarbij niet alleen aan borstkassen en luchtpijpen denken maar ook aan onze droomwereld.

Aad Meinderts, ‘Uit geil en bloed bestaat dit rotte leven!’ Max Kijzer (1893-1944). 2021. 93 p. € 19,50 | Kees Verheul, Herleefd vermogen. 2021. 54 p. € 19,50 (uitgaven van Flanor, Nijmegen, uitgeverijflanor@gmail.com)

|Eerder verschenen in de rubriek 'Schoon & haaks', De Parelduiker 27 (2022), nr. 2, pp. 70-72.

Bulgaarse dichters in Sofia (artikel verschenen)

BULGAARSE DICHTERS IN SOFIA (ARTIKEL VERSCHENEN)

Zojuist verscheen in De Parelduiker een artikel over mijn verblijf in Sofia in september 2023 als gast van de Next Page Foundation. Zie verder:

| Jan Paul Hinrichs,  ‘Als je geen toekomst hebt, stem je op het verleden. Bulgaarse dichters en een nabije oorlog in Sofia’, De Parelduiker 29 (2024), nr. 1 , pp. 19-37.

Trefwoorden: Български поети в превод на нидерландски език | Аксиния Михайлова Aksinija Michajlova| Георги Господинов Georgi Gospodinov| Иван С. Вълев Ivan S. Valev| Йорданка Белева Jordanka Beleva| Кристин Димитрова Kristin Dimitrova|Мирела Иванова Mirela Ivanova| Надя Радулова Nadja Radoelova| Оля Стоянова Olja Stojanova| Петър Чухов Petar Tsjoechov

Schoon & haaks [afl. 48]

 SCHOON & HAAKS [AFL. 48]

In De Parelduiker staat vanaf nummer 2 van de jaargang 2014 de rubriek ‘Schoon & haaks’ waarin ik publicaties van privédrukkers en marginale uitgevers bespreek. In de achtenveertigste aflevering (2024, nr. 1) staan recensies van de volgende boeken:

 

·        Hein van der Hoeven, Het leven is snel genoeg. Twee novellen langs schilderijen van Diederik Gerlach. Haarlem: In de Knipscheer, 2023.

·        Harry Mulisch, Huiskamerlyriek en atoompoëten. Poëzierecensies 1951-1954.  Groningen: Artistiek Bureau, 2023.

·        Frieda Koch & Lucebert, Wij zijn het paradijs. Brieven 1950-1952. Groningen: Artistiek Bureau, 2023.

·        Thomas Rosenboom, Personages in zaken. Groningen: Artistiek Bureau, 2024.

·        Ramón Gómez de la Serna, Greguerías. Brabbelingen  (vert. Paul Claes). Amsterdam: De Wilde Tomaat, 2023.

·        Hans Kleiss, Het is een vlakte waar geen moeders wonen. Op zoek naar Maurice Gilliams. Hoofddorp: eigen beheer, 2023.

 

| Zie verder: Jan Paul Hinrichs, ‘Schoon & haaks’, De Parelduiker 29 (2024), nr. 1, pp. 73-77.

 

Amoene van Haersolte: Het ganzenbord (Recensie)

CULTSTATUS VOOR AMOENE VAN HAERSOLTE?

Amœne van Haersolte (1890-1952) deelde, samen met de reeds overleden Arthur van Schendel, in 1947 de eerste P.C. Hooftprijs. De toekenning leek een galant gebaar naar een barones op een Dalfens landgoed die ziek was. Na haar dood werd ze snel vergeten, als een beginnersfout van de nieuwe staatsprijsjury. Inmiddels doet Van Haersolte aanzienlijk solider aan dan menig recent laureaat. Dat blijkt wel uit het verhaal Het ganzenbord dat verscheen in de smaakvolle reeks De Utrechtse Boekhoudpers van Salon Saffier. Bezorger Eugène Westra gaf het uit naar de bundel Lucile (Van Oorschot, 1951), een van de vier prozaboeken die tijdens Van Haersoltes leven verschenen. Wat opvalt is de bijzondere stijl: zeer verzorgd, sfeervol, door weglatingen mysterieus, vol detailkennis van de geheimtaal van het adellijke milieu en het intonatieregister dat daarbij hoort. Een meisje keert terug na een bezoek aan een burgerlijk vriendinnetje: ‘Toen de twee de salon binnentraden, zat Mevrouw daar in haar fauteuil in het bleu-nuit met pailletten, trok ze zich moeizaam een paar lange peau de suède niet al te wijde handschoenen over de hand. Haar fijn en klassiek profiel en de simpele maar loodzware haarwrong deden het goed, ja edel tegen het purper velours d’Utrecht van de stoel. Lucile’s vader keek de courant in, hij was in rok, stond met de rug naar het vuur zich te warmen.’ De tegenstelling tussen de uitvoerig afgebeelde, zich langzaam voor vertrek gereed makende vrouw en de kort aangeduide, waarschijnlijk verveeld afzijdig wachtende man, alleen ‘in rok’,  is meesterlijk uitgebeeld. De stelling van Westra dat het verhaal aan een secretaresse is gedicteerd, lijkt aannemelijk. Inderdaad is dit proza bij uitstek geschikt om voor te lezen: Van Haersolte leek te schrijven zoals een adellijke dame sprak. Wat toen misschien ouderwets leek, klinkt nu vooral authentiek.

Deze uitgave is een vervolg op de novelle De laatsten (1927), de eerste boekpublicatie van Van Haersolte die Eugène Westra in 2016 en 2017 privé herdrukte, twee drukken van elk 75 exemplaren die zijn uitverkocht. Pas nu hoor ik van deze uitgaven die de Koninklijke Bibliotheek niet heeft. Weer lezen we die bijzondere plechtige taal, ook in de simpelste zinnen: ‘Vrijdag …. marktdag; een schaarsche wagen begon te rijden op den weg stadwaarts.’ Amœne van Haersolte, wier boeken al jaren raadselachtig onvindbaar op de antiquarische boekenmarkt zijn, heeft vermoedelijk in kleine kring een cultstatus opgebouwd. We kijken uit naar een nieuwe stap.

Amœne van Haersolte, Het ganzenbord. Utrecht: Salon Saffier, 2022. 24 pp. Opl. 75 ex. € 9 (info@salonsaffier.nl)

| Eerder verschenen in de rubriek 'Schoon & haaks', De Parelduiker 28 (2023), nr. 1, pp. 73-74.