N. VAN WIJK ALS TOERGENJEV-VERTALER
In zijn Geïllustreerde
geschiedenis der Russische letterkunde (Amsterdam 1926, p. 157) rekent N.
van Wijk ‘Het verhaal van Vader Aleksej’ tot Ivan Toergenjevs ‘meesterstukken
van psychologie en artistieke uitbeelding’. In zijn Geestelik leven en letterkunde in Rusland gedurende de negentiende eeuw
(Zeist 1920, pp. 34-35) had hij de inhoud van dit verhaal, waarin een pope de
levensgeschiedenis vertelt van zijn door de duivel belaagde zoon, reeds
uitvoerig samengevat. Hij noemt het hier een ‘voorbeeld van Toergenjev’s
meesterschap over de taal’.
De
Groninger Universiteitsbibliotheek is in het bezit van een separate uitgave van
Toergenjevs Het verhaal van Vader Aleksej
in de vertaling van Van Wijk. Het kleine, 26 pagina’s tellende geniete cahier
met een dun rood kaftje verscheen in 1932 bij Van Gorcum & Comp. te Assen
als vijfde deel in de reeks Van Gorcum’s
Volksboekerij en tevens als Premieboekje
No. 5, bijlage van het tijdschrift Kerk
en Wereld, No. 47, d.d. 18 november 1932.Al bijna een halve eeuw wist dit boekje aan de aandacht der bibliografen te ontsnappen. Vertalingen zijn noch in de Van Wijk-bibliografie door P.C. Paardekooper en C.H. van Schooneveld (zie Zeitschrift für slavische Philologie 18, 1942, pp. 124-161), noch in de aanvullingen en correcties daarop van Jos Schaeken (zie de bundel Nicolaas van Wijk (1880-1941). A Collection of Essays on his Life and Work, Amsterdam 1988, pp. 147-149) te vinden.
Het is de vraag waarom Van Wijk juist dit weinig bekende, en wat mij betreft ook weinig indrukwekkende, uit 1877 daterende verhaal van Toergenjev heft vertaald. Een antwoord ligt al in bovenstaande citaten uit Van Wijks boeken besloten: hij was, zelf zoon van een dominee en gefascineerd door de mystiek van de Russisch-Orthodoxe kerk, blijkbaar zeer op dit verhaal over Jakob, de zoon van de pope, gesteld.
Steeds is Van Wijk in zijn boeken en opstellen blijven vasthouden aan de opvatting dat de Russische letterkunde de Russische werkelijkheid uitbeeldt. Speciaal voor personages met de ‘brede natuur’, die hij ook in levende Russen meende te ontdekken, had hij belangstelling. Confrontaties met duivels hoorden in zijn visie misschien ook bij die ‘brede natuur’. Zo verklaarde hij in zijn Geïllustreerde geschiedenis… (p. 169) over Dostojevski: ‘Het ontzagwekkendste, wat hij als psycholoog heeft gepresteerd, is wellicht het gesprek van Iwan Karamazow met zijn eigen duivel […].’
| Eerder verschenen in Het Oog in ’t Zeil 7 (1990), No. 5/6, p. 68.
Zie verder over dit onderwerp: Jan Paul Hinrichs, Vader van de slavistiek. Leven en werk van
Nicolaas van Wijk 1880-1941 (Amsterdam: Bas Lubberhuizen, 2005), p. 174, p.
344.
_____________________________________________________________
| Klik op het label hieronder voor een overzicht van meer berichten over Nicolaas van Wijk op deze blog.
