BIOGRAFIE VAN MAARTJE DRAAK
Willem Gerritsen (1935), emeritus hoogleraar Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen in Utrecht, schreef een biografie van zijn promotor: keltologe Maartje Draak (1907-1995). Gerritsen hoedt zich er voor persoonlijke kennis, anders dan op hoogst noodzakelijke momenten, openlijk te laten meespelen. Het boek is geschreven tegen de achtergrond van de studies waarin Draak actief was: de verhaaltraditie van sprookjes, Oudierse en Middelnederlandse studies. Op sprookjes was Draak gekomen via Grimm en de Chinesische Volksmärchen van Richard Wilhelm. Na haar studie Nederlands in Amsterdam en promotie in Utrecht bij de befaamde keltoloog A.G. van Hamel (1886-1945) begaf Draak zich voor Keltische studies naar Londen, Oxford en Dublin. De levendige beschrijving van deze stage is het hoogtepunt van het boek. De Bodleian Library in Oxford is een sensatie: ‘Je krijgt hier geen kaart, maar schijnt alleen opgenomen te worden met de X-straalogen van de officials.’ Uiteindelijk gaat Draak de weg van schoollerares, privaatdocent, lector en buitengewoon hoogleraar aan de universiteiten van Amsterdam en Utrecht. In 1955 werd ze als eerste vrouw gekozen tot lid van de Afdeling Letterkunde van de KNAW.
Draak gold als lastig en onvoorspelbaar. Ze nam de telefoon op door niet naam maar adres te noemen en gaf bij begroetingen bij voorkeur geen hand. J.J. Voskuil portretteert haar in Meneer Beerta als Keetje Kater: ‘Haar uitgelatenheid maakte hem altijd onzeker. Hij aarzelde, niet goed wetend of hij haar een hand moest geven.’ Van enige relatie horen we niet. Draak bleef ongetrouwd en woonde decennia samen met haar moeder. Ze verklaarde ‘het getrouwd zijn niet gemist’ te hebben. Gerritsen onthoudt zich verder van psychologische speculatie. Het boek bevat interessante bijvangst, zoals een schets van de Philologische Kring in Amsterdam waarin Draak meedraaide. Draak zat aan bij een diner in 1958 ter ere van een bezoek van Tolkien aan Nederland. Van Max Schuchart, die als eerste The Lord of the Rings vertaalde, nam de Oxford-professor geen notitie. Draak was een professional die afgaf op het mystificerende werk op Keltisch gebied van Hubert Lampo. Ze was actief als bezorger van de Middelnederlandse Reis van Sinte Brandaan (1949), herdicht door Bertus Aafjes, en als vertaler van Oudierse teksten. Gerritsen trad al eerder in haar voetsporen door in 1994 een nieuwe vertaling van de Brandaan door Willem Wilmink in te leiden. Het boek toont Draak ook van onbekende kant: als onvermoeibaar publiciste in het blad Raad en Daad, maandblad van de Unie van Vrouwelijke Vrijwilligers, met stukjes als ‘De stadsvrouw en de spechten’ en ‘Kamerplanten voor u en mij’.
Gerritsens boek is een rijke bijdrage aan het weinig beoefende genre van de filologenbiografie. Het bevat en passant een aanzet voor de biografie van een intrigerende persoon én ogenschijnlijk de sleutelfiguur in Draaks leven en carrière: haar promotor Van Hamel. Draak gewaagt in het levensbericht van haar leermeester van diens ‘grote liefde voor IJsland, waar hij zich door de stilte van een geweldige en onherbergzame natuur opgenomen voelde in een boven-wereldse gemeenschap.’ Maartje Draak zien we niet te paard op IJsland, maar ze bezat met vrienden een landhuis in Ierland waarnaar ze ‘soms snakken’ kon. Afgaand op deze biografie was ze in Amsterdam vooral iemand van de binnenkamer en academische vergaderingen. Haar appartement stond propvol boeken en Aziatische potjes, schalen en vazen zodat het alleen te belopen was op een smal ‘konijnenpaadje’. Boeken waren Draaks ‘gespreksgenoten’, waarin ze commentaar in de marge zette dat ook nu nog collega’s achtervolgt: ‘ach kom!’, ‘ja, ja!’, ‘nu valt hij door de mand!’ of, toch ook, ‘Accoord!’
Willem Gerritsen, Verhalen van de drakendochter. Leven en werk van Maartje Draak (1907-1995). Hilversum: Verloren, 2019. 304 pp. € 29,00 (info@verloren.nl)
| Eerder verschenen in de rubriek 'Schoon & haaks', in De Parelduiker 24 (2019), nr. 4, pp. 71-72.
