Peter Verstegen (1938) vertaalt bij voorkeur
dichters uit het topsegment: Shakespeare, Dante, Rilke, Baudelaire, Milton, Heine,
Petrarca. Nu tekent hij met Goethes erotica, toepasselijk in het Goethe-Institut gepresenteerd,voor een
vertaling van de ‘Romeinse elegieën’ en ‘Venetiaanse epigrammen’. Het gaat om
poëzie van Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) uit de jaren 1788-1790 die
vanwege de erotische inslag nog lang na zijn dood gecensureerd werd uitgegeven.
Goethe, in Rome tegen betaling stamgast bij de jonge weduwe Faustina, draait er
niet om heen: ‘Wij genieten de vreugd van authentiek naakte liefde / En het
krakende bed deelt met ons mee in de pret.’ Literatuur is ineens ver weg,
want daar weet zijn courtisane niets van: ‘Mijn liefje kent Werther noch Lotte,
/ Kent de naam amper van haar beschermer en man.’ Zelfironie is overal: ‘Dochterlief
is, met haar moeder, dolblij met die gast uit het Noorden, / Boezem en schoot
van háár: prooi nu van de barbaar.’ Goethes slotakkoord kan niet concreter
zijn: ‘Dat aan je middel, een halve voet lang, de prachtige roede / Hoog uit je
lendenen veert, steeds als je lief het begeert. / Moge je lid niet verslappen
voordat je van alle twaalf standen / Door en door hebt gesmuld die ons Philenis
onthult.’ Goethe hanteert de ons weinig vertrouwde vorm van het elegische
distichon. Verstegen komt de lezer tegemoet door beklemtoonde lettergrepen
halverwege en aan het van einde van de regel te laten rijmen. Hetzelfde geslaagde
procédé zien we in de vertaling van de ‘Venetiaanse epigrammen’, waarin we
Goethe volgen naar erotische steegjes. Hij geeft ook een geestige samenvatting
van Italiaanse toestanden: ‘Waar het volk doelgericht alle toeristen oplicht.
[…] / Hier wordt de passie gepreekt, discipline ontbreekt. / Elk mens zorgt
voor zichzelf, is ijdel, vertrouwt niemand anders, / En ook de top van de staat
weet met corruptie wel raad.’ De gedichten zijn voorzien van uitvoerig commentaar.
Het is een teken des tijds dat Verstegens sublieme vertaling bij de kleine uitgeverij
De Wilde Tomaat verschijnt, die zojuist met Erich Kästners Lyrische Huisapotheek een andere baanbrekende vertaling uit het
Duits uitgaf (zie De Parelduiker 2017,
nr. 4). Durfden Verstegens oude uitgevers dit tweetalige boek niet meer aan?
Menig lezer zal zich perplex afvragen
hoe deze luchtige ondeugendheid überhaupt
in het Duits mogelijk is, en dan nog wel bij Goethe.
Goethes
erotica. Vert. Peter Verstegen. Amsterdam: De Wilde Tomaat,
2017. 172 pp. € 20 (Overtoom 387-hs, 1054 JN Amsterdam dewildetomaat@ziggo.nl)
| Eerder verschenen in de rubriek 'Schoon & haaks' in De Parelduiker 23 (2018), nr. 1, pp. 72-73.
