LITOUWSE EN JAPANSE POËZIE VERTAALD
Estse literatuur is via romanschrijver Jaan Kross overal bekend geworden. Letland en Litouwen, de andere Baltische staten, zijn literair over de grens veel minder zichtbaar. De Litouwse literatuur kent een onbetwiste klassieke dichter: de lutherse pastor Christiaan (Kristijonas) Donelaitis (1714-1780). Hij schreef het epische gedicht De jaargetijden dat pas na zijn dood is gepubliceerd. Michiel de Vaan (1973), docent Indo-Europese taalwetenschap in Lausanne en auteur van een etymologisch woordenboek van het Latijn, levert een innemende, ritmische vertaling van dit werk die meteen de eerste substantiële vertaling uit het Litouws in ons taalgebied vormt. In drieduizend versregels schildert Donelaitis het leven van Litouwse boeren op het feodale Oost-Pruisische platteland, waar Duitse jonkers het voor het zeggen hadden. We keren terug naar de moraal van oude tijden: ‘Dus mannen, laat je huisgezag eens gelden / als de vrouwen weer zo ijdel en de meiden zo ondeugend zijn!’ De wereld is hier vol rustieke fysieke attracties en ouderwetse huiselijkheid: ‘Op een varkenszwoerd te kunnen knagen bij het mesten is een zegen, / plakken ham te mogen kauwen bij karweitjes thuis’. Donelaitis komt, naast al zijn piëtistische en nationalistische momenten, met mooie beelden die de menselijke cultuur aanduiden als de spiegel van de natuur: ‘Dit mes met heft van hertenhoorn en op het aambeeld koud gesmeed / doet denken aan de sikkel van de afnemende maan / of aan de scherpgekromde snavel van een havik’. De Vaans inleiding en annotaties voegen veel wetenswaardigs aan de tekst toe.
Het verrassende boekje is een uitgave van HaEs producties uit De Bilt, een uitgeverij en tekstbureau van Japanoloog Steven Hagers. Sinds 2012 geeft hij op bescheiden schaal uit, vooral over regionale geschiedenis en Japan. Koor van vogels: een speelse poëziewedstrijd verscheen in 1791 als boekje met vogelontwerpen van de Japanse prentkunstenaar Kitagawa Utamaro (1753?-1806). Het bevat vijftien dubbele pagina’s met ieder twee vogels en twee gedichten van steeds verschillende dichters. Hagers vertaalde de gedichten en zette die met de prenten op vijftien wenskaarten. Zo biedt een doosje, naast deze houtsneden, een verborgen Japanse anthologie met dertig speelse vogelgedichten, steeds van vijf regels. Yadoya no Meshimori dicht aldus over de haan: ‘Een geurzakje valt / nog te sluiten, echter niet / de tong van de haan / bij het krieken van de dag. / Die kan niet worden gestopt.’ Enveloppen zitten erbij, maar niet iedereen zal deze elegante kaarten willen verzenden.
Christiaan Donelaitis, De jaargetijden. Vert. Michiel de Vaan. 2019. 103 pp. € 14,95 | Kitagawa Utamaro, Koor van vogels: een speelse poëziewedstrijd. Vert. Steven Hagers. 2019. 15 wenskaarten in doosje. € 15 (Uitgaven van HaEs producties, De Bilt info@haes-producties.nl)
| Eerder gepubliceerd in de rubriek 'Schoon & haaks', De Parelduiker 25 (2020), nr. 2, pp. 75-76.
