JAZZVERHALEN VAN DIEDERIK GERLACH
Platenhoezen vormen een hardnekkig
fenomeen. Ik heb geen grammofoon meer, maar bewaar vanwege de hoezen oude
popplaten, zonder ooit de muziek anderszins nog te beluisteren: Ceremony
van Spooky Tooth, Ín the Court of the Crimson King van King Crimson, Hot
Rats van Frank Zappa enz. Misschien moet die gehechtheid dieper worden
gezien: trouw blijf je ook aan de momenten op duistere, bewierookte zolderkamers
dat je voor het eerst met deze muziek in aanraking kwam. Met de hoes begon de
inwijding in een nieuwe werkelijkheid. Het ging hierbij steeds om popmuziek.
Jazz speelde geen rol. Toch koos kunstenaar en leeftijdsgenoot Diederik Gerlach
(1956), eerder in deze rubriek (2021/1) present met een boek over de
oorlogstijd van zijn vader, tegen de tijdsgeest in al vroeg voor jazz.
Inspiratie kwam niet van een klasgenoot, maar van een oom. In Jazzkarton
presenteert hij afbeeldingen van vierentwintig kartonnen, elk met hun verhaal,
want ‘Vorfreude steeg pas echt bij een stijlvast album van dik karton.’ Gerlach
strooit met pikante informatie: zo speelde Chet Baker met jazzpianist Romano
Mussolini (‘zoon van’) en gaf tenorist Ben Webster in 1973 zijn laatste concert
in het Leidse jazzcafé De Twee Spieghels van Ben Walenkamp. Connaisseur Gerlach
geeft aardige typeringen, zoals van John Coltrane’s sopraansaxofoon op het
album My Favourite Things (1961): ‘het kruidige, oriëntaalse geluid
steekt schitterend af tegen de quartal voicings van McCoy Tyner.’ Het dubbelportretje
van pianist Dave Brubeck en altsaxofonist Paul Desmond stelt bondig: ‘Des en
Bru, onverslaanbaar in de combinatie: ze speelden niet alleen contrapuntaal, ze
wáren elkaars contrapunt.’ Dit is een boekje over jeugdliefdes die je niet
ontrouw kunt worden. Typeringen verraden wel het inzicht van latere jaren, ook
kennis van jazzbiografieën die vaak te vroeg afsloten via autocrashes, drugs en
alcohol. Diederik Gerlach en uitgever Frank van den Ingh hebben een nostalgische
ader aangeboord. De magie van karton lijkt rijp voor een serie waarvan dit avontuurlijk
en kleurrijk vormgegeven boekje postuum nr. 1 wordt. Wie schrijft R&B-karton
of Blueskarton? Genres mogen verschillen, onderliggende sensaties
niet.
Diederik Gerlach, Jazzkarton.
Leiden: Fragment, 2021. 55 p. € 22,50 (uitgeverijfragment@gmail.com)
| Eerder verschenen in de rubriek 'Schoon & haaks', De Parelduiker 26 (2021), nr. 5, pp. 73-74.
