In 1985 publiceerden Emmanuel Waegemans en Cees Willemsen
hun Bibliografie van Russische literatuur
in Nederlandse vertaling 1789-1985. Nu komt Waegemans (1951),
oud-hoogleraar Russische studies in Leuven, met een vervolg over de periode
1985-2015. De opzet is veranderd: naast vertaalde boeken zijn ook vertalingen opgenomen
die verschenen binnen studies, essaybundels of algemene bloemlezingen uit de
wereldliteratuur. Ook alle vertalingen uit het Amsterdamse Tijdschrift
voor Slavische Letterkunde zijn opgenomen. Dit bevreemdt: waarom exclusief gekozen
voor dit op vakgenoten en Rusland-enthousiasten gerichte tijdschrift? Waarom
ook niet De Tweede Ronde en andere literaire tijdschriften uitgeplozen
of in ieder geval Russische themanummers vermeld? Een antwoord kan zijn: het
had de uitgave nog dikker en onbetaalbaar gemaakt. Deze informatie moet men
maar als extra zien in dit boek waarin Achmatova (24 pagina’s), Brodsky, Charms en
Poesjkin (31 uitgaven) de helden van de afgelopen dertig jaar lijken. Solzjenitsyn
is een duidelijke daler met maar drie vertaalde boektitels. Onder de
vertalers waren in dit tijdperk de Leidse slavistes uit de Van het Reve-stal
oppermachtig. Een opmerkelijke stijger in de index is Willem Weststeijn die, vooral
dankzij vertalingen in Tijdschrift voor
Slavische Letterkunde, even sterk is vertegenwoordigd als de gelauwerde Marja
Wiebes (1936-2016). Ook Arie van der Ent is prominent aanwezig, maar niet altijd
met de beste titels. De oude CPN-uitgeverij Pegasus, met Weststeijn als productiefste
vertaler, gaf sinds de eeuwwisseling opvallend veel vertalingen uit. Maar ook de
uitgeverijen Douane en Hoogland & Van Klaveren zitten in de lift: Russische
literatuur lijkt steeds meer terrein voor kleine uitgevers. Ook over
jezelf ontdek je wat. Zo komen vertaalde gedichten boven water die zonder mijn toestemming
in een Vlaamse bundel zijn herdrukt. Maar ook ontsluit Waegemans een verhaal
van Katajev dat ik deels vertaalde voor De mythe van Odessa (Bas
Lubberhuizen, 2011) zonder te weten dat het eerder stond in de mij onbekende bundel De
assistent-regisseur: Russische verhalen (Diogenes, 1996). Zo duiken talrijke
volstrekt onbekende, perifeer verschenen bundels en toneeluitgaven op,
bijvoorbeeld van de Nederlandse Vereniging van Amateurtheater uit Krommenie. Het
is leuk te lezen van vertalingen van Misdaad
en straf die onzichtbaar buiten het literaire circuit verschenen, zoals die
van Hermien Manger bij Readers’ Digest (1996). Zelfs blijkt in 2006 de stokoude
vertaling van S. van Praag nog eens herdrukt in de Russische Bibliotheek (!) van
een Leeuwardense firma Briljant Books. Vermoedelijk laat zo’n bibliografie zich
nergens uitgeven zonder subsidie. Waegemans bracht zijn werk manmoedig onder bij zijn
eigen uitgeverij Benerus die al zo’n twintig jaar boeken over Rusland
uitbrengt. Het resultaat is de triomf van jarenlang ouderwets, ondankbaar kaartenbakwerk,
ook al zal dat op de PC zijn uitgevoerd. De wereld van de Russische literatuur is in ons land ineens een stuk breder geworden. Leest men
Russisch, dan is het boek dubbel nuttig door de index van honderd pagina’s met de
oorspronkelijke Russische titels. Iemand die een gedicht van Poesjkin wil
vertalen, ziet nu meteen waar de concurrentie zit. Die blijkt vaak intimiderend
groot: alleen al het gedicht ‘Winteravond’ staat twaalf keer in de index. De bibliografie
is niet gelumbeckt maar ingenaaid: een blijver in de boekenkast.
Emmanuel Waegemans, Bibliografie
van Russische literatuur in Nederlandse vertaling 1985-2015. Antwerpen:
Benerus, 2016. 493 p. € 35 p. (benerus@telenet.be
of pegasus@pegasusboek.nl).
| Eerder gepubliceerd in de rubriek 'Schoon & haaks', De Parelduiker 22 (2017), nr. 1, pp. 65-66.
