MIRJAM ROTENSTREICHER EN SAM DRUKKER
Mirjam Rotenstreich (1959) bundelt in Natan herinneringen aan haar vader Natan
Rotenstreich (1912-2014), geboren in een dorp in de Habsburgse monarchie dat nu
in Oekraïne ligt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verloor hij zijn Joodse familie.
Dienst in het Rode Leger redde zijn eigen leven. Hij zag kans via Berlijn
Nederland te bereiken. Natan Rotenstreich stierf een paar dagen na het
neerhalen van MH17, maar deze tragedie die Nederland en Oekraïne voor altijd
verbindt, raakte hem al niet meer: ‘Was jij dit, de man van de talloze
ingezonden brieven waar het de Sovjet-Unie, Polen en de Oekraïne betrof? […] Je
had al afscheid genomen van het leven dat je vier dagen later, op 24 juli, definitief
zou verlaten. Alleen wilde ik dat nog niet zien.’ Mirjam Rotenstreich herinnert
zich haar vader via de geur van vakanties (‘het zoete en zilte bouquet van het vakantiemeer’), sjoel, het naaiatelier
dat hij had opgezet, maar vooral door het gevoel van veiligheid: ‘Door de
behoedzaamheid waarmee je een losse melktand uit mijn mond trok, zonder dat ik
er iets van voelde.’ In het verzorgingshuis Beth Shalom weigerde hij ten slotte
de gebeden voor sjabbes uit te spreken. Op de vraag van zijn dochter waarom ze
dan vroeger thuis aan alle Joodse feestdagen deden, komt het antwoord: ‘Lieve
maid, ik kwam hier als vreemdeling, als wees, ik kende niemand. Ik zocht
aansluiting.’ Tradities zorgden dus voor veiligheid en houvast. De melancholie
van verlies – ook over enig kleinkind Tonio – ligt over dit boekje dat geïnspireerd
is door een als frontispice gereproduceerd olieverfportret van Natan Rotenstreich
door Sam Drukker (1957). Toch blijft het beeld ook hoopgevend: ‘het schilderij
weerspiegelt ook de ziel van een sterke geest die niet kapot te krijgen is.’ Uiteindelijk,
aldus Mirjam Rotenstreich, doorgrondde ze haar vader, met al zijn tragiek, pas
na zijn dood, via het portret. Zo gaan mensen op hun eigen portret lijken. Acht
andere portrettekeningen van Sam Drukker illustreren het in heellinnen gebonden
boekje. Jaap Schipper van de Statenhofpers liet het toepasselijk zetten in de
elegante Elisabeth (1938) van de Joodse ontwerpster Elisabeth Friedlander
(1903-1984).
Mirjam Rotenstreich, Sam Drukker, Natan. ’s-Gravenhage: Statenhofpers, 2019. 75 ex. € 75,00 (info@statenhofpers.nl)
| Eerder verschenen in De Parelduiker 1 (2020), nr. 1, pp. 90-91.
