GETOONZET: VAN J.H. LEOPOLD TOT SELLY DE JONG
Wie kent een Nederlands gedicht dat door een Nederlandse
componist is getoonzet? Dat in deze sfeer een wereld te ontdekken valt, bewijst
de studie van A.H. Huussen jr. Poëzie als
inspiratie: 10 Nederlandse dichters en hun componisten. Aan bod komen grote
namen als Leopold en Achterberg maar ook ‘vergeten’ auteurs als Selly de Jong
(1862-1937) en August Heyting (1879-1949). Deze van 1623 voetnoten voorziene uitgave
bestaat grotendeels uit een overzicht van getoonzette gedichten en korte
biografieën van de betrokken componisten. Van Selly de Jong, die in dit blad in
2011 (nr. 5) nog eens boven water kwam door een portretfoto van Couperus met een
opdracht aan haar, is ook een uitvoerige biografie (p. 94-131) geleverd, zodat
deze studie, waarmee Huussen een volgens hem ‘tamelijk onontgonnen veld’ betrad,
meer biedt dan de titel doet vermoeden. Het in kaart brengen van dit soort composities
is door biografen van betrokken dichters soms niet of nauwelijks gedaan. Zo
noemt Wim Hazeu’s Achterberg-biografie (1988) volgens Huussen slechts drie
componisten die gedichten van Achterberg hebben gebruikt, terwijl zijn
overzicht er vijftien bevat. Ter
informatie: 73 componisten hebben zich door C.S. Adama van Scheltema laten
inspireren. Huussen (1941) was hoogleraar in de geschiedenis in Groningen en
geeft sinds 2004 eigen studies uit in de reeks Cahiers uit het Noorden, aanvankelijk vanuit Haren en sinds enige
jaren vanuit Oegstgeest. Het gaat hier om op A-4-formaat gefotokopieerde typoscripten
met een slap kaft. Illustraties zijn vaag maar reproducties van oude kranten
blijven leesbaar. De koper betaalt nauwelijks meer dan de productiekosten. De achtentwintig
verschenen cahiers bevatten vrijwel uitsluitend biografische bronnenstudies
over Nederlandse schrijvers, schilders en musici van de twintigste eeuw, met
een enkele zijsprong naar de tijden van Jacob Campo Weyerman en Jacob van
Lennep. Het jeugdwerk van de Amsterdamse filmcritica Ellen Zlata Kahn vinden we
hier naast documentenverzamelingen rond het strafproces van Han van Meegeren. Nogal
wat titels gaan expliciet over ‘vergeten’ en ‘verdwenen’ personen: Een vergeten pantheïst en socialist: Hartog
Itzig Berlin, Een vergeten schrijfster:
Alie Smeding, Het ‘verdwenen’ werk van een zondagsschilder: Cornelis Teunis
Huussen. Als het Huussen erom ging onderbelichte personen aan de
vergetelheid te ontrukken, is hij daarin ruimschoots geslaagd. Zijn cahiers, schatkamers aan minutieus
opgedolven feitenmateriaal waardoor menig onderzoeker ontmoedigd zal raken, zijn
vermoedelijk in minieme oplages vermenigvuldigd maar in onze
universiteitsbibliotheken raadpleegbaar.
Jan Paul Hinrichs
Jan Paul Hinrichs
| Eerder verschenen in De Parelduiker 19 (2014), nr. 2, pp. 68-69 (als onderdeel van de rubriek ‘Schoon & haaks’).
